Vergrijzing in Nederland, wat zijn de gevolgen voor de toekomst?

Nederland wordt ouder. En die vergrijzing brengt grote gevolgen – en unieke uitdagingen – met zich mee voor werkgevers. Er dreigt namelijk een tekort aan gekwalificeerd personeel, aangezien een groeiend aantal werknemers met pensioen gaat terwijl de instroom van jongere krachten achterblijft. Bovendien wordt de kennis en ervaring van vertrekkende pensionado’s steeds moeilijker te vervangen.

In dit blog delen we de belangrijkste cijfers en trends rondom vergrijzing. Daarnaast bespreken we de uitdagingen die werkgevers daardoor te wachten staan en strategieën die kunnen helpen om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Het begrijpen van deze dynamiek is tenslotte cruciaal voor bedrijven die willen blijven groeien en concurreren in een veranderende markt. Uiteraard ontdek je ook wat de gevolgen van vergrijzing zijn op de toekomst van arbeidsmigratie in Nederland.

Vergrijzing in Nederland, cijfers en trends

We zetten de belangrijkste demografische trends en cijfers rondom vergrijzing voor je op een rijtje:

Het aantal ouderen neem toe

Op 1 januari 2023 kende ons land zo’n 3,6 miljoen mensen boven de 65 jaar. Naar verwachting neemt dit aantal in 2040 toe naar 4,8 miljoen mensen. Dat komt neer op een kwart van de bevolking.

De levensverwachting stijgt

We worden met z’n allen steeds ouder. In 2022 was de levensverwachting bij geboorte ongeveer 80 jaar voor mannen en 83 jaar voor vrouwen. Volgens het Trendscenario van het ministerie van Volksgezondheid is deze gemiddelde leeftijd in 2040 toegenomen tot bijna 84 jaar voor mannen en ruim 87 jaar voor vrouwen.

Een verschuiving in de verhouding tussen werkenden en pensionado’s

In 2022 liepen er ongeveer 4 werkenden per gepensioneerde rond in ons land. Tegen 2040 zal dit aantal dalen naar twee werkenden per gepensioneerde. Er komt daardoor meer druk op het werkende deel van de bevolking te liggen om sociale voorzieningen zoals de IOAW en de IOAZ te ondersteunen.

Ook de beroepsbevolking krijgt met vergrijzing te maken

Niet alleen de algemene bevolking vergrijst, ook de beroepsbevolking veroudert. Dat betekent dat het aantal werknemers van 55 jaar of ouder toeneemt. Dit heeft grote gevolgen voor de arbeidsmarkt. Deze mensen zullen – zodra zij de pensioengerechtigde leeftijd bereiken – vervangen moeten worden.

Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt

Sta jij aan het roer van een organisatie in de productie, logistiek of techniek? Dan kom je – ook wanneer je hier vandaag de dag nog weinig van merkt – in de toekomst voor een aantal uitdagingen te staan, die door de vergrijzing in Nederland worden verergerd.

Neem het groeiende tekort aan gekwalificeerd personeel in deze sectoren. Veel bedrijven hebben – nu al – moeite om bepaalde vacatures (denk aan technische en gespecialiseerde rollen) te vullen. Iets dat door de uitstroom van expertise verergert. Dit verlies van kennis en ervaring maakt het moeilijk om nieuwe medewerkers op het juiste niveau te brengen. Het is dan ook belangrijk om aandacht te besteden aan effectieve manieren van kennisoverdracht. Investeer bijvoorbeeld in overcapaciteit en koppel een jongere medewerker aan een ervaren kracht middels een buddysysteem. Zo zorg je ervoor dat waardevolle expertise niet ‘ineens’ verdwijnt.

De oudere generatie beschikt dus over bergen aan kennis. Daartegenover staat dat zij zich wellicht minder snel kan aanpassen aan technologische ontwikkelingen als automatisering en digitalisering. Iets dat in de productie, logistiek en techniek toch aan de orde van de dag is. Ook fysieke beperkingen (zoals minder kunnen tillen) en gezondheidsproblemen kunnen de kop opsteken. Blijf daarom – als werkgever – investeren in bij- en omscholing. Zodat iedere kracht duurzaam inzetbaar blijft.

Tenslotte blijft het creëren van een diverse en inclusieve werkomgeving essentieel om een bredere groep nieuw talent aan te trekken. Het bevorderen van een cultuur waarin jong én oud zich welkom en gewaardeerd voelt, staat daarin centraal.

De gevolgen voor organisaties

Tja. Dat zijn er nogal wat, als je niet oplet. Er komt bijvoorbeeld meer druk op je HR-beleid te liggen. Vergrijzing dwingt HR-afdelingen om strategieën te herzien en aan te passen. Denk aan het inrichten van flexibele pensioenopties, meer investeren in levenslang leren en het creëren van aantrekkelijke omstandigheden voor oudere werknemers. Je moet daarnaast anticiperen op de uitstroom van oudere medewerkers door strategisch te plannen en proactief aan de slag te gaan met opvolgingsplannen en het aantrekken van jong(er) talent.

Over jong talent gesproken. Generatie Z hecht waarde aan andere primaire en secundaire voorwaarden dan hun voorgangers. Het is dan ook onmogelijk om voor alle generaties hetzelfde beleid te hanteren. Ga daarom aan de slag met het creëren van een future proof – en misschien zelfs individueel – HR-beleid.

Impact van vergrijzing op arbeidsmigratie

Gaten in jouw personeelsbestand opvullen? En kun je de kandidaten in Nederland niet meer vinden? Arbeidsmigratie is de oplossing. De vraag naar arbeidsmigranten neemt dan ook massaal toe, zeker voor specialistische functies. We moeten hierbij rekening houden met een tweetal punten:

1. Wij zijn niet het enige land dat vraagt om gekwalificeerde arbeidsmigranten. We concurreren met andere landen om dit talent. En deze concurrentiestrijd neemt alleen maar toe, mede dankzij vergrijzing. Om aantrekkelijk te blijven voor buitenlands talent moeten we goede arbeids- en leefomstandigheden bieden. Naast een warm welkom, natuurlijk.
2. Door de verschuiving van de balans tussen gepensioneerden en werkenden, komen sociale voorzieningen onder druk te staan. Er zijn tenslotte meer ouderen afhankelijk van minder werkenden. Arbeidsmigranten kunnen helpen deze balans te verbeteren en de druk te verminderen.

Hoe kunnen we de gevolgen van vergrijzing verzachten?

Je las het al kort, arbeidsmigratie kan een uitkomst bieden wanneer je de gevolgen van vergrijzing wilt verzachten. Een aantal tips:

• Blijf actief recruiten in het buitenland. En kijk daarbij verder dan je neus lang is. Er vindt namelijk een verschuiving plaats in waar arbeidsmigranten vandaan komen. Oost-Europa biedt nog altijd mogelijkheden, maar zie ook landen als Spanje en Portugal niet over het hoofd. Deze mensen sneller aan het werk helpen? Kijk dan op voorhand al kritisch naar kwalificaties en diploma’s. Een uitzendorganisatie kan daarbij ondersteunen. HOBIJ werkt bijvoorbeeld samen met diverse scholen en opleidingsinstituten in het buitenland en kan daardoor snel talent opsporen en inzetten.
• Investeer in opleidingen en bijscholing van binnenlandse én buitenlandse collega’s, zodat zij – binnen of buiten je organisatie – duurzaam inzetbaar blijven. Zo help je hen niet alleen aan een baan, maar aan een loopbaan.
• Goede arbeidsomstandigheden – primair én secundair – zijn essentieel om aantrekkelijk te worden en blijven voor iedere toekomstige medewerker. Daarnaast is het noodzaak om een inclusieve en ondersteunende werkcultuur te realiseren die zowel Nederlandse werknemers als arbeidsmigranten verwelkomt en integreert.
• Zo’n internationale medewerker moet natuurlijk ook ergens wonen, en in het geval van een lange verblijfsduur zelfs volledig integreren in onze samenleving. Goede huisvesting (met SNF certificering) en investeren in bijvoorbeeld taalonderwijs zijn dan ook belangrijk. Heb je zelf de mogelijkheden niet? Een samenwerking met een uitzendorganisatie – zoals de onze 😉 – kan uitkomst bieden.

Wet- en regelgeving rondom arbeidsmigratie

In Nederland kennen we verschillende wetten die arbeidsmigratie reguleren, gericht op het aantrekken van arbeidskrachten én het beschermen van hun rechten. Denk hierbij aan de Wet Arbeid Vreemdelingen en de Wet toelating terbeschikkingstelling van arbeidskrachten die binnenkort van kracht gaat. Daarnaast kunnen uitzendorganisaties die internationale medewerkers bemiddelen, zich aansluiten bij de ABU en de Fair Employment Code ondertekenen. Daarbij draagt men bij aan meer zekerheid voor internationale medewerkers, het verhogen van de kwaliteitsstandaard van dienstverlening, eerlijke concurrentie en een gelijk speelveld in de branche.

Deze wet- en regelgeving rondom arbeidsmigratie verandert echter voortdurend. Het is dan ook ontzettend belangrijk om op de hoogte te blijven van deze veranderingen en hierop te anticiperen. Op ons LinkedIn kanaal delen wij regelmatig het laatste nieuws op dit gebied, evenals andere interessante inzichten. Volgtip, dus!

Conclusie en toekomstperspectief

Je leest het, er zijn nogal wat gevolgen gekoppeld aan vergrijzing. De toekomst van jouw organisatie hangt dus sterk af van je vermogen je aan te passen. De vraag naar arbeidsmigratie zal de komende tijd alleen maar toenemen. De keuze is aan jou om al dan niet met deze beweging mee te gaan.

Benieuwd naar de mogelijkheden voor jouw organisatie? Laat je gegevens achter. We plannen graag een vrijblijvend adviesgesprek met je in.